DÜNCÜ BÖLÜM

ASGARİ İŞÇİLİK BİLDİRİMİ

I -    GENEL AÇIKLAMA ……………………………………………….42

II -   GENEL OLARAK ASGARİ İŞÇİLİK UYGULAMASI…………………………………………………..42

III - ASGARİ İŞÇİLİK UYGULAMASINA İLİŞKİN YASAL DÜZENLEME…………………………….43

IV - ÖN DEĞERLENDİRME –ARAŞTIRMA İŞLEMİ İLE ASGARİ İŞÇİLİK UYGULAMASI……43

A-            ÖZEL BİNA İNŞAATLARINDA ÖN DEĞERLENDİRME –ARAŞTIRMA İŞLEMİ İLE ASGARİ İŞÇİLİK KIYASLAMASI…………………………………………………………………………………….43

1)             Asgari İşçilik Tutarının Hesaplanması……………………………………………………………….43

2)             Bina Maliyetin Hesaplanmaı…………………………………………………………………………….44

3)             Binanın Maliyetinin Hesaplanmasında Esas Alınacak Birim Maliyet Bedelleri……44

a)             Aynı Yıl İçinde Başlayıp Biten Özel Bina İnşaatları……………………………………………..44

b)             Bir Önceki Yılda Başlayıp İzleyen Yıl İçinde Biten Özel Bina İnşaatları………………..44

c)              Yapımı İki Yıldan Fazla Süren Özel Bina İnşaatları……………………………………………..45

4)             Tamamlanmış Bina İnşaatlarında Asgari işçilik Araştırması……………………………….45

V – ÖN DEĞERLENDİRME –ARAŞTIRMA SONUCU FARK ASGARİ İŞÇİLİK TESPİT EDİLMESİ

VI – KURUMUN DENETİM VE KONTROLLE GÖREVLENDİRİLMİŞ MEMURLARINCA İNCELEME YAPILMASI…………………………………………………………………………………………………….46

A-            SGK MÜFETTİŞLERİNİN ASGARİ İŞÇİLİK UYGULAMASINA İLİŞKİN GÖREV 

VE YETKİLERİ……………………………………………………………………………………………………………...46

B-             İŞYERİ KAYITLARININ İNCELENMESİ………………………………………………………………...46

C-             RESEN PRİM TAHAKKUKU VE İTİRAZ………………………………………………………………...47

D-            İDARİ PARA CEZASI UYGULMASI………………………………………………………………………47

E-             ÜNİTECE ASGARİ İŞÇİLİK ARAŞTIRMASI YAPILMASI İNCELEMEYE

ENGEL DEĞİL……………………………………………………………………………………………………………..47

VII – SMMM VE YMM RAPORUNA İSTİNADEN İLİŞİKSİZLİK BELGESİ DÜZENLENMESİ

A-            GENEL AÇIKLAMA…………………………………………………………………………………………….47

B-             ÖZEL BİNA İNŞAATI İŞLERİNDE İNCELEME………………………………………………………..48

C-             ORTAK HÜKÜMLER…………………………………………………………………………………………..49

D-            RAPOR ÜZERİNDE KURUMCA YAPILACAK  İŞLEM……………………………………………..50

E-             SMMM VE YMM’LERİN RAPOR DÜZENLEMEYECEKLERİ HALLER VE …………………51

SORUMLULUKLARI

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

ASGARİ İŞÇİLİK BİLDİRİMİ

I -    GENEL AÇIKLAMA

Sigortasız işçi çalıştırmanın yaygınlaşması, yeni bir yasal düzenlemeyi zorunlu kılmıştır. Öteden beri Mali yönden ciddi bir krizde bulunan Sosyal Sigortalar Kurumu, gelir arayışları içerisinde belli kaynaklar yaratmaya çalışmış ve 4792 sayılı Sosyal Sigortalar Kurumu Teşkilat kanunu’nun 6.maddesi,08.12.1993 tarihinde yürürlüğe giren 3917 sayılı Kanun’la değiştirilerek,          ‘‘Ölçümleme benzeri’’ yeni bir uygulama ‘‘asgari işçilik uygulaması’’ müessesesi getirilmiştir.

04.10.2000 tarih ve 24190 mükerrer sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak aynı gün yürürlüğe giren 616 sayılı KHK’nın 66.maddesi ile 4792 sayılı Sosyal Sigortalar Kurumu Kanunu’nun ‘‘asgari işçilik düzenlemesi’’ne ilişkin 6.maddesi de dâhil olmak üzere bazı maddeleri yürürlükten kaldırılmış, bu düzenleme sonrası asgari işçilik uygulmasının yasal dayanağı kalmamıştır.

Son olarak, asgari işçilik uygulmasına ilişkin düzenlemeye, 01.10.2008 tarihinde yürürlüğe giren ve 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu’nu da yürürlükten kaldıran 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun (SS ve GSSK) ‘‘Asgari İşçilik Uygulaması ve Uzlaşma’’başlıklı 85.maddesinde yer verilmiştir, Kuruma yeterli işçiliğin bildirilmiş olup olmadığına ilişkin araştırma ve resen yapılacak işlemler, Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği’nin 110-113. Maddelerinde düzenlenmiştir.

II -   GENEL OLARAK ASGARİ İŞÇİLİK UYGULAMASI

Asgari işçilik uygulaması olarak adlandırılan, Kuruma yeterli işçiliğin bildirilmiş olup olmadığına ilişkin araştırma ve resen yapılacak işlemler genel olarak üç aşamadan oluşmaktadır.

Birinci aşamada, Kurum ünitesinin işveren servisince bir ön değerlendirme –araştırma işlemiyapılmaktadır. Bu işlemde, işverenin kuruma bildirdiği sigorta pirime esas kazanç toplamı ile ihaleli inşaat işlerinde toplam istihkak tutarına, özel bina inşaatlarında yapı yaklaşık maliyet bedeline asgari işçilik oranının uygulanması suretiyle bulunacak asgari işçilik tutarın karşılaştırılması yapılır.

       Ön değerlendirme sonucunda, Kuruma bildirilen prime esas kazanç tutarının az olduğunun belirlenmesi halinde ikinci aşamaya geçilir.

İkinci aşamada, birinci aşamada yapılan ön değerlendirme –araştırma sonucunda tespit edilen ve işveren tarafından Kuruma bildirilmediği Kabul edilen asgari işçilik miktarı üzerinden hesaplanan pirim tutarı, aksine bir tespit olmaması halinde, faaliyet süresinin son ayına mal edilerek tahkkuk ettirilmek suretiyle gecikme cezası ve gecikme zammı ile birlikte ödenmek üzere işverene tebliğ edilir.

Üçüncü Aşamada ise, İkinci aşamada hesaplanan borcun yapılan tebligata rağmen ödenmeyeceğinin işveren tarafından bildirilmesi veya tebligatta belirtilen sürede bildirimde bulunulmaması durumunda, Kurumun denetim ve kontrolle görevlendirilmiş memurlarınca inceleme yapılmaktadır.

III - ASGARİ İŞÇİLİK UYGULAMASINA İLİŞKİN YASAL DÜZENLEME

Giriş bölümünde de belirttiğimiz üzere, asgari işçilik uygulamasına ilişkin son yasal düzenleme 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun ‘‘Asgari İşçilikUygulaması ve Uzlaşma’’ başlıklı 85.maddesinde yer almaktadır.

IV - ÖN DEĞERLENDİRME –ARAŞTIRMA İŞLEMİ İLE ASGARİ İŞÇİLİK UYGULAMASI

A-                 ÖZEL BİNA İNŞAATLARINDA ÖN DEĞERLENDİRME –ARAŞTIRMA İŞLEMİ İLE ASGARİ İŞÇİLİK KIYASLAMASI

1)      Asgari İşçilik Tutarının Hesaplanması

Gerçek veya tüzel kişiler ile tüzel kişiliğe haiz olmayan kurum ve kuruluşlar tarafından yapılan özel nitelikteki inşaat işleri hakkında yapılacak ön değerlendirme – araştırma işleminde, binanın toplam maliyet bedeline, o iş için belirlenmiş olan asgari işçilik oranı yüzde 25 eksiği ile uygulanarak, asgari işçilik miktarı bulunmakta ve faaliyet döneminde Kurum’a aylık prim ve hizmet belgeleri ile bildirilmiş olan sigortapirimine esas kazançlar toplamı asgari işçilik miktarı ile karşılaştırılmaktadır.

       Asgari işçilik oranları, Kurum bünyesinde oluşturulan Asgari İşçilik Tespit komisyonunca belirlenmektedir.

       Asgari işçilik tutarının hesaplamasında kullanılacak formül şöyledir.

ASGARİ İŞÇİLİK TUTARI= Yapı yüzölçümü X m2 Maliyet Bedeli X (İşçilik oranı - %25)

ÖRNEK: Yüzölçümü 2000 m2 olan IV.sınıf A grubunda bulunan 7 katlı asansörlü ve kaloriferli betonarme karkas apartman inşaatına 01.07.2012 tarihinde başlanılıp,31.12.2013 tarihinde bitirilmiştir.Binanın sınıf gurubuna göre 2012 ve 2013 yılı birim maliyet bedelleri aşağıda gösterilmiştir.

İnşaatın Yapıldığı YıllarBirim Maliyet Bedelleri

2012                                                                                                  615 TL

2013                                                                                                  650 TL

       Yapının tamamlanması, inşaatın başladığı yılı izleyen yılda gerçekleştiğinden, Kurumca yapılacak asgari işçilik miktarı araştırmasında, 2012 yılı birim (m2) maliyet bedeli olan 615 TL esas alınacaktır.

Bu durumdaki inşaatın maliyeti:

615 TL X 2.000 M2  =  1.230.000,00 TL olarak hesaplanacaktır.

       Öte yandan betonarme karkas bina inşaatları için belirlenmiş bulunan asgari işçilik oranı %9’dur. Bu oranın % 25 eksiği uygulanacağından % 6.75 oranı esas alınacaktır.

       Bu verilere göre, Kurum’a bildirilmiş olması gereken asgari işçilik tutarı:

       1.230.000,00 TL X % 6,75 = 83.025,00 TL olarak bulunacaktır.

       İşverenin Kurum’a bildirdiği prime esas kazanç tutarının 83.025,00 TL’nin üzerinde olması halinde, işsizlik belgesi, işverenin Kuruma borcunun da bulunmaması kaydıyla, herhangi bir kayıt incelemesi raporu aranmaksızın Kurumca hemen verilebilecektir.

2)      Bina Maliyetin Hesaplanması

Özel bina inşaatlarına ilişkin bina maliyeti;belediyeler, valilikler ve ruhsat vermeye yetkili diğer makamların vermiş olduğu inşaatın ruhsatnamesinde yazılı bulunan, ruhsatnamesi yoksa Kurumun ilgili ünitesince tespit edilecek m2 cinsinden yüzölçümü ile birim maliyet bedelinin çarpımı suretiyle bulunmaktadır.

       BİNANIN MALİYETİ = Yapı Yüzölçümü X Birim Maliyet Bedeli

3)      Binanın Maliyetinin Hesaplanmasında Esas Alınacak Birim Maliyet Bedelleri

a)      Aynı Yıl İçinde Başlayıp Biten Özel Bina İnşaatları

Aynı yıl içinde başlayıp biten özel bina inşaatlarında, o yılda geçerli birim maliyet bedeli esas alınmaktadır.

       Örneğin, 2006 yılında başlayıp biten, 2008 yılında başlayıp biten ya da 2011 yılında başlayıp biten özel bina inşaatlarının maliyet bedelleri hesaplanırken ilgili yılların birim maliyet bedelleri esas alınacaktır.

b)      Bir Önceki Yılda Başlayıp İzleyen Yıl İçinde Biten Özel Bina İnşaatları

Bir önceki yılda başlayıp izleyen yıl içinde biten özel bina inşaatlarında, işin başladığı yılda geçerli birim maliyet bedeli esas alınmaktadır.

       Örneğin, 2010 yılında başlayıp 2011 yılında biten özel bina inşaatların maliyet bedeli hesaplanırken 2010 yılının birim maliyet bedeli esas alınacaktır.

c)       Yapımı İki Yıldan Fazla Süren Özel Bina İnşaatları

Yapımı iki yıldan fazla süren özel bina inşaatlarında birim maliyet bedeli, 01.05.2004 tarihi öncesi ve sonrası olmak üzere iki ayrı esasa göre belirlenmektedir.

       Buna göre 30.04.2004 ve daha önceki tarihlerde bitirilmiş bina inşaatlarının maliyetinin hesaplanmasında, binanın faaliyet süresine göre hesaplanacak ortalama birim maliyet bedeli esas alınacaktır.

       01.05.2004 tarihiden sonra başlanıp ve sonraki yıllarda bitirilmiş bina inşaatlarının maliyetinin hesaplanmasında ise binanın bitirilmesinden önceki tarihteki birim maliyetler alınacaktır.

d)      Tamamlanmış Bina İnşaatlarında Asgari işçilik Araştırması

Asgari işçilik araştırması, bina inşaatlarının bittiği tarihte sonra yapılır. Ancak inşaatın el değiştirmesi ve zorunlu hallerde (örneğin, kaba kısmı bitirildikten sonra bu haliyle başka bir kimseye satılması) inşaat, Sosyal sigorta Yönetmeliği ekinde bulunan ‘‘İnşaatın İkmal edilenKısmının, Bina Maliyetine Oranlarını Gösterir Cetvel’’(EK-11) (1941)’de gösterilen durumlara uygun bulunduğu takdirde bu oranlar aynen, uymadığı takdirde ise yapılmayan kısımlara oranlanarak bulunacak maliyet esas alınmak suretiyle inşaatın herhangi bir safhasında da yapılabilir.

ÖRNEK:

 2008 yılında başlayan ve kaba kısmı aynı yıl içinde bitirilen IV. sınıf A grubunda olup, inşaat ruhsatındaki yüzölçümü 1000 m2 olan fazla katlı bir apartman inşaatı başka bir kimseye bu haliyle satılmış ise,

Söz konusu kaba inşaatın maliyeti;

(1.000m2 X 513 TL) X % 45 = 230.000 TL olacaktır.

Bu şekilde maliyeti bulunan kaba haldeki inşaat işlerinden dolayı Kuruma bildirilmiş olması gereken asgari işçilik miktarı ise;

       230.000 TL X % 6,75 (% 9’un % 25 eksiği) = 15.582,38 TL olarak hesaplanacaktır.

V – ÖN DEĞERLENDİRME –ARAŞTIRMA SONUCU FARK ASGARİ İŞÇİLİK TESPİT EDİLMESİ

İhale konusu inşaat işleri ile gerçek veya tüzel kişiler ile tüzel kişiliği haiz olmayan kurum ve kuruşlarca yapılan özel nitelikteki inşaat işyerleri ile ilgili olarak ‘‘IV – ÖN DEĞERLENDİRME –ARAŞTIRMA İŞLEMİ İLE ASGARİ İŞÇİLİK HESAPLAMASI ’’ başlıklı bölümde yaptığımız açıklamalara göre yapılan ön değerlendirme – araştırma sonucunda tespit edilen ve işveren tarfından Kuruma bildirilmediği Kabul edilen asgari işçilik miktarı üzerinden hesaplanan prim tutarı, aksine bir tespit olmaması halinde, faaliyet süresinin son ayına mal edilerek tahakkuk ettirilmek suretiyle gecikme cezası ve gecikme zammı ile birlikte ödenmek üzere işverene tebliğ edilir.

       İşverence borcun bir ay içinde ödeneceğinin ve daha sonra Kurumun denetim ve kontrolle görevlendirilmiş memurlarınca inceleme yapılması istenilmeyeceğinin bir dilekçe ile bildirilmesi halinde, borç kesinleşmekte ve işlem sonuçlandırılmaktadır.

       Kuruma bildirilmediği Kabul edilen asgari işçilik tutarı üzerinden işsizlik sigortası primi hesaplanmaz, Gelir Vergisi Kanunu’nun 94 ve 103. Maddesine göre gelir vergisi ödenmesi gerekmez.

       Fark asgari işçilik tutarı üzerinden hesaplanan primlerin, gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerince ticari veya kurum kazancından indirilmesi mümkündür. (46)

VI – KURUMUN DENETİM VE KONTROLLE GÖREVLENDİRİLMİŞ MEMURLARINCA İNCELEME YAPILMASI

A-     SGK MÜFETTİŞLERİNİN ASGARİ İŞÇİLİK UYGULAMASINA İLİŞKİN GÖREV VE YETKİLERİ

Sosyal Güvenlik Kurumu Müfettişlerinin çalışmalarına ilişkin esaslar 10.08.2007 tarih ve 26609 tarih sayılı Resmi Gazete’de yayınlanan Sosyal Güvenlik Kurumu Rehberlik ve Teftiş Başkanlığı Yönetmenliğinde belirlenmiştir.

       Müfettişlerin görev, yetki ve sorumlulukları yönetmeliğin 13.maddesinde belirtilmiştir.

       Asgari işçilik konusu ile ilgili olarak, Müfettişler SGK Başkanı adına;

İşverenin Kuruma, emsaline, yapılan işin nitelik, kapsam ve kapasitesine göre işin yürütülmesi için gerekli olan sigortalı sayısının, çalışma süresinin veya prime esas kazanç tutarının altında bildirimde bulunduğunu saptaması halinde, işin yürütülmesi için gerekli olan asgari işçilik miktarını, yapılan işin niteliği, bünyesinde kullanılan teknoloji, işyerinin büyüklüğü, benzer işletmelerde çalışan işçi sayısı, ilgili meslek veya kamu kuruluşlarının görüşü gibi unsurları dikkate alarak tespit etmek, görev ve yetkilerine haizdir.

B-      İŞYERİ KAYITLARININ İNCELENMESİ

İhale konusu inşaat işleri ile gerçek veya tüzel kişiler ile tüzel kişiliği haiz olmayan kurum ve kuruşlarca yapılan özel nitelikteki inşaat işyerleri ile ilgili olarak ‘‘IV – ÖN DEĞERLENDİRME –ARAŞTIRMA İŞLEMİ İLE ASGARİ İŞÇİLİK HESAPLAMASI ’’ başlıklı bölümde yaptığımız açıklamalara göre yapılan ön değerlendirme – araştırma sonucunda tespit edilen ve işveren tarfından Kuruma bildirilmediği Kabul edilen asgari işçilik miktarı üzerinden hesaplanarak işverene tebliğ edilen prim tutarı ile gecikme cezası ve gecikme zammı borcunun yapılan tebligata rapmen ödenmeyeceğinin işveren tarafından bildirilmesi veya tebligatta belirtilen sürede bildirimde bulunulmaması durumunda, Kurumun denetim ve kontrolle görevlendirilmiş memurlarınca (SGK Müfettişlerince) inceleme yapılmaktadır.

       Kurumun müfettişlerince işin yürütümü için gerekli olduğu saptanan asgari işçilik miktarının Kuruma bildirilmediğinin anlaşılması halinde, bildirilmeyen tutar, hangi aya ait olduğu hususunda bir tespit varsa o aya; tespit yoksa faaliyette bulunan son aya mal edilir.

C-      RESEN PRİM TAHAKKUKU VE İTİRAZ

Kurum Müfettişlerince tespit edilen eksik işçilik tutarı üzerinden Kurumca hesaplanarak resen tahakkuk ettirilen sigorta primleri ile gecikme cezası ve gecikme zammı, işveren tebliğ edilir.

       İşveren, tebliğ edilen prim ile gecikme cezası ve gecikme zammı borcuna karşılık tebliğ tarihinden itibaren bir ay içinde prim borcunu tebliğ eden birime dilekçe vermek veya bu dilekçeyi taahhütlü olarak göndermek suretiyle itirazedebilir. Dilekçenin taahhütlü olarak gönderilmesi halinde postaya verildiği tarih Kuruma verildiği tarih olarak Kabul edilir. İtiraza ilişkin dilekçe şekle tabi değildir. İtirazda bulunulması takibi durdurur.

Kurumca itirazın reddi halinde işveren; kararın tebliğ tarihiden itibaren bir ay içinde yetkili iş mahkemesine başvurabilir. Mahkemeye başvurulması, prim borcunun takip ve tahsilini durdurmaz.

D-     İDARİ PARA CEZASI UYGULMASI

Kurum müfettişince işin yürütümü için gerekli olduğu saptanan asgari işçilik miktarının Kuruma bildirilmediğinin (eksik bildirildiğinin) anlaşılması halinde, bildirilmeyen işçilik tutarının mal edildiği ay sayısına ve yasal defterlerin geçersiz sayılması haline göre ayrıca, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 102.maddesinin birinci fıkrasının;

-(d) bendi uyarınca, Kuruma bildirmediği tespit edilen eksik işçilik tutarının mal edildiği her ay için aylık asgari ücretin iki katı tutarında,

-(e) bendinin (4) numaralı alt bendi uyarınca, yasal defterlerin geçersiz sayıldığı her bir takvim ayı için aylık asgari ücretin yarısıtutarında,

İdari para cezası uygulanır.

E-      ÜNİTECE ASGARİ İŞÇİLİK ARAŞTIRMASI YAPILMASI İNCELEMEYE ENGEL DEĞİL

Diğer yandan, işyeri hakkında ünitece asgari işçilik araştırması yapılmış olması, gerektiğinde Kurumun denetim ve Kontrolle görevlendirilmiş memurlarınca işin yürütümü için gerekli olan asgari işçilik miktarının tespiti konusunda inceleme yapılmasına engel oluşturmaz.

       Bu durumda daha önce ödenmiş prim ile varsa gecikme cezası ve gecikme zammı tutarı, işin yürütümü için gerekli olan asgari işçilik miktarı üzerinden hesaplanan ve Kuruma ödenmiş olan prim ile varsa gecikme cezası ve gecikme zammından mahsup edilir.

VII – SMMM VE YMM RAPORUNA İSTİNADEN İLİŞİKSİZLİK BELGESİ DÜZENLENMESİ

A-     GENEL AÇIKLAMA

İhale konusu işlerde ‘‘Teminat İadesi’’, tamamlanmış binalarda ise, ‘‘Yapı Kullanma İzinBelgesi’’ alınabilmesi için; İşverenlerin Sosyal Güvenlik Kurumu’na prim borcunun bulunmadığını gösterir ‘‘İlişiksizlik Belgesi’’ almaları gerekmektedir. Bunun için daha Sosyal Güvenlik Kurumu’nca önceki kısımlarda belirtmiş olduğumuz asgari işçilik araştırması yapılması gerekmektedir. Ancak, kurumca bu araştırma yapılmaksızın da ilişkisizlik belgesi alınması mümkündür.

       Konuya ilişkin olarak 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 59. Maddesinde hüküm bulunmaktadır.

Buna göre, Kurumdan ilişiksizlik belgesi alınması gereken ihaleli işler ile özel bina inşaatı işyerleri işverenlerine, 3568 sayılı Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik ve Yeminli Mali Müşavirlik Kanunu’na göre yetki verilmiş Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler (SMMM) ile Yeminli Mali Müşavirler (YMM) tarafından işyeri kayıtlarının incelemesi sonucu Kuruma bildirildiği tespit edilen işçilik tutarının uygunluğu halinde ilişiksizlik belgesi verilebilecektir.

       Kuruma yeterli işçilik bildirilmediği tespit edilen işyeri işverenlerinin ise SMMM veya YMM raporu ile tespit edilen fark işçilik tutarı üzerinden hesaplanacak prim, gecikme cezası ve gecikme zammı tutarı ile idari para cezalarını ödemeleri kaydıyla ilişiksizlik belgesi verilebilecektir.

Sosyal Güvenlik Kurumu’nda ilişiksizlik belgesi alınması gereken ihaleli işler ile özel bina inşaatı işyerleri işverenlerine bu belgenin 01.10.2008 tarihinde yürürlüğe giren 5510 sayılı SS ve GSS Kanunu’nun 59.maddesine göre SMMM ve YMM raporuna dayalı olarak verilmesine ilişkin usul ve esaslar ise 27.09.2008 tarih ve 27010 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan ‘‘Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler ile Yeminli Mali Müşavirlerce İşyeri Kayıtlarının İncelenmesiHakkında Yönetmelik’’ ile belirlenmiş ve 01.05.2004 tarihinde yürürlüğe giren önceki Yönetmelik yürürlükten kaldırılmıştır.

B-      ÖZEL BİNA İNŞAATI İŞLERİNDE İNCELEME

Gerçek kişiler, tüzel kişiler veya tüzel kişiliği olmayan kurum ve kuruluşlar tarafından yapılan özel bina inşaatı işyerlerinde inceleme, işin bittiği tarihten sonra ve bina maliyetine, işin asgari işçilik oranı uygulanmak suretiyle yapılır.

              İşyerine ait defter ve belgelerden tespit edilecek maliyetin, Bayındırlık ve İskân Bakanlığınca tespit edilen birim maliyet bedelleri esas alınarak hesaplanan maliyet bedelinden daha fazla olması hâlinde ise incelemede, işyerine ait defter ve belgelerden tespit edilen maliyet bedeli esas alınır.

       İnşaatın başladığı ve bittirildiği tarih işverence resmi makamlardan alınacak belge ile kanıtlanır.

       Yasal süresi içinde tescil edilmemiş olan inşaatın başladığı tarihin resmi belge ile kanıtlanamaması halinde, ruhsat tarihi inşaatın başladığı tarih olarak Kabul edilir.

İnşaat ruhsatnamesi olmayan, ruhsatnamesi olmakla birlikte imar mevzuatına göre ruhsatı hükümsüz olan veya kurumda tescil edilmemiş bulunan ya da tescilli olmasına rağmen Kuruma, 5510 sayılı SS ve GSS Kanunu’nun 86.maddesinin birinci fıkrasında ve Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliğinin 15. Ve 102. Maddelerinde belirtilen ‘‘Sigortalı İşe Giriş Bildirgesi’’ ile ‘‘AylıkPrim ve Hizmet Belgesi’’ hiç verilmemiş olan bina inşaatı işyerleri ile tamamlanmamış bina inşaatı işyerleri hakkında SMMM ve YMM’lerce rapor düzenlenemez.

C-      ORTAK HÜKÜMLER

İhale konusu işlerde ve özel bina inşaatı işlerinde inceleme yapılırken aşağıda belirtilen hususlar dikkate alınır.

1-      İnceleme yapılırken, ihale konusu işlerde kesin kabulün ya da geçici kabulün noksansız yapıldığı, özel bina inşaatı işyerlerinde ise inşaatın bitirildiği tarihe kadar Kuruma bildirilmiş olan işçilik miktar dikkate alınır.

2-      İhale konusu işlerde işverene ödenen toplam istihkak tutarına, özel bina inşaatlarında ise binanın toplam maliyet bedeline, işin asgari işçilik oranı uygulanmak suretiyle bulunan asgari işçilik miktarı, işin bitirildiği tarihe Kadar Kuruma bildirilmiş olan prime esas kazançlar toplamı ile kıyaslanır. Bu kıyaslama sonucunda, işin faaliyet süresi için Kuruma bildirilmiş olan sigorta primine esas kazançlar toplamının, hesaplanan asgari işçilik miktarı ile aynı veya daha fazla tutarda olduğunun tespiti hâlinde, durum açıklanarak ilişiksizlik belgesi verilebileceğine ilişkin rapor düzenlenir.

       Kuruma bildirilmiş olan sigorta primine esas kazançlar toplamının, inceleme sonucunda hesaplanan asgari işçilik miktarından az olması durumunda, işveren kayıtlarında yer alan;

1-      Alt işverenlere tarafından yapılan işler hariç olmak üzere, ünitesi ve işyeri sicil numarası belirtmek kaydıyla, işin bazı bölümlerini yapan Kanun kapsamındaki diğer işverenlerden alınmış faturalara dayanılarak yapılan malzemeli işçilik ödemeleri,

2-      5510 sayılı SS ve GSS Kanunu’nun 4. Maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi (eski Bağ-Kur) kapsamında sigortalı olanların bu durumları, Türkiye Cumhuriyeti Kimlik Numarası/ Sosyal Güvenlik Sicil Numarası belirtmek kaydıyla, işin bazı bölümlerinin yanında sigortalı çalışturmadan bizzat yapan iş sahiplerinden alınmış faturalara ve gider belgelerine dayanılarak yapılan malzemeli işçilik ödemeleri,

3-      Aynı faturada hem malzeme ve hem de işçilik tutarı kayıtlı ise, her iki tutar birbirinden ayrı kaydedilmiş olsa bile, toplam fatura tutarı,

4-      Malzeme bedelinden ayrı olarak nakliye bedelinin kesin bir şekilde belirlendiği faturalara dayanılarak nakliye ödemeleri,

5-      Kuruma mükerrer prim ödenmesinin önüne geçilmesi bakımından, hafriyat ve nakliyat işleri için diğer firma veya şahıslardan alınmış faturalı ödemeler dikkate alınmak kaydıyla, Kurumda tescilli bir işyerinden sevk ve idare edilen makine parkına sahip işverenlerin, bu parktaki araçlarında çalışanların incelemesi yapılmakta olan ihale konusu işe ilişkin işyerinde kuruma bildirilmemiş olduğu saptanmak ve bu durum işyeri kayıtlarıyla doğrulanmak şartıyla, düzenlenecek raporda açıkça ve ayrıntılı olarak ortaya konulan, faturaya dayanmayan, hakediş raporlarından tespit olunan hafriyat ve nakliyat bedelleri,

       İşveren ödenen toplam istihkak tutarından veya maliyet bedelinden düşülerek Kuruma bildirmesi gereken asgari işçilik miktarı yeniden hesaplanır.

İşveren kayıtlarından bazı sigortalıların 5510 sayılı SS ve GSS Kanunu’nun 82.maddesi uyarınca belirlenen sigortalı prime esas kazanç üst sınırının üzerinde ücret ödendiği tespit edilebiliyorsa, ücret tediye bordrolarında kayıtlı brüt ücretler ile üst sınır arasındaki fark ve salt işçilik içeren faturalı işçilik ödemeleri, işin asgari işçilik oranı uygulanmak suretiyle hesaplanan asgari işçilik tutarından düşülerek inceleme yapılır.

       Fatura ve gider belgelerinde kayıtlı tutarların, bu belgelerden yapıldığı anlaşılan işlere karşılık alınan hak ediş raporu ile ödenen tutarlardan fazla olması durumunda, aşan kısım incelemede dikkate alınmaz.

       İnceleme sonucunda hesaplanan asgari işçilik tutarının Kuruma bildirilmiş olan prime esas kazançlar toplamı ile aynı veya daha fazla tutarda olduğunun anlaşılması durumunda, işverene, Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler ile Yeminli Mali Müşavirlerce İşyeri kayıtlarının incelenmesi hakkında Yönetmelik ekindeki belgeler ile birlikte ilişiksizlik belgesi verilebileceğine dair rapor düzenlenir.

Hesaplanan asgari işçilik miktarının Kuruma eksik bildirildiğinin tespiti hâlinde ise, bildiirlmeyen tutar, faaliyette bulunulan aylar tespit edilebiliyorsa bu aylara, tespit edilemiyorsa faaliyette bulunulan son aya mal edilir ve 5510 sayılı SS ve GSS Kanunu’nun 88.ve 89 maddeleri ile 102.maddesinin birinci fıkrasının (c) ve (d) bentleri uyarınca işlem yapılması gerektiği raporda önerilir.

       Yapılan inceleme sırasında Kurum mevzuatına aykırı bir durumun tespiti hâlinde düzenlenecek raporda bu hususlara da yer verilir.

D-     RAPOR ÜZERİNDE KURUMCA YAPILACAK İŞLEM

SMMM ile YMM’lerce düzenlenen raporlar, mücbir sebep olmadığı sürece en geç on beş gün içinde Kurum tarafından işleme konulur.

       Meslek mensubunca düzenlenen raporlarda ünitece eksiklik veya maddi hata tespit edilmesi hâlinde, raporu düzenleyen meslek mensubundan onbeş gün içinde ek rapor vermesi iadeli taahhütlü bir yazıyla istenir. Ek raporda da eksikliğin veya maddi hatanın giderilmemesi durumunda, gerekçeleri de belirtilerek rapora göre işlem yapılamayacağı yine iadeli taahhütlü bir yazıyla işverene ve rapor düzenleyen meslek mensubuna bildirilir.

Meslek mensubunca düzenlenecek raporun iligli üniteye intikalini müteakip Ünitece, yapılan inceme sonucunda SMMM veya YMM tarafından tespit edilen ve Kuruma bildirilmediği anlaşılan fark işçilik tutarı üzerinden hesaplanacak sigorta primleri ve bunlara bağlı gecikme cezası, gecikme zammı ile idari para cezaları tutarlarının ödenmesi için durum, işverene iadeli taahhütlü bir yazıyla bildirilir. Yapılan tebligat üzerine işveren tarafından borcun bir ay içinde ödeneceğinin iligili üniteye yazılı olarak taahhüt edilmesine rağmen, borcun bu sure içinde ödenmemesi hâlinde, ünitece 21.07.1953 tarihli ve 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümlerine göre işlem yapılır.

       Meslek mensubunda işyeri kayıtlarının incelenmesi sonucunda düzenlenen raporda ödenmesi önerilen borcun tahsil edilmesi veya işverenin borçlarını karşılayacak miktarda banka teminat mektubu, Devlet Tahvili, hazine kefaletini haiz tahvil veya bonoların üniteye teminat olarak verilmesi halinde, o işyerinden kaynaklanan başkaca borcu da yoksa soğuk damgalı ilişiksizlik belgesi verilir. Ancak, alınan teminat, teminatın üniteye verildiği tarihi takip Eden ayın sonuna Kadar nakit çevrilerek, Kurum mevzuatına göre ilgili hesaplara mahsup işlemleri yapılır.

E-      SMMM VE YMM’LERİN RAPOR DÜZENLEMEYECEKLERİ HALLER VE SORUMLULUKLARI

SMMM ve YMM’ler; hariçten işçi çalıştırılmaksızın daimi nitelikteki işyerlerinin sigortalıları ile yapılan işler ve Sosyal Güvenlik Kurumu’nda tescil edilmemiş veya tescil edilmiş olmakla birlikte işçilik bildiriminde bulunulmamış olan ihaleli işler ile özel bina inşaatı işyerleri hakkında ilişiksizlik raporu düzenleyemez.

İşverenin veya alt işverenin defter ve belgelerini düzenleyen SMMM ve YMM’ler, aynı işveren ve alt işveren için veya kendilerinin, boşanmış dahi olsa eşinin usul ve füruundan birinin veya üçüncü dereceye Kadar (bu derece dâhil) Kan ve ikinci dereceye kadar (bu derece dâhil) kayın hısımlarının ya da bunların yönetici oldukları veya yönetimde görev alarak ortak oldukları işyerleri hakkında rapor düzenleyemezler.

       Meslek mensuplarının gerçeğe aykırı rapor düzenleyerek Kurumu zarara uğratmaları halinde, oluşan Kurum zararlarından işveren ile müştereken ve müteselsilen sorumlu olurlar.Bu dumda ilgililer hakkında ayrıca genel hükümlere göre işlem yapılır.

       Düzenledikleri rapor ile Kurumu zarara uğrattığı, Kurumca tespit esilen meslek mensupları tarafından daha sonra düzenlenen raporlar da işleme konulmaz.

       Meslek mensuplarının şirket hâlinde çalışması durumunda, düzenlenecek raporlardan doğacak cezai ve Mali sorumluluk raporu düzenleyen meslek mensubuna ait olur.